Historia gminy
Historia gminy Czerwińsk nad Wisłą.
Początki Czerwińska nad Wisłą sięgają najdawniejszych dziejów narodu i państwa polskiego. Najstarsze wzmianki o Czerwińsku nad Wisłą pochodzą z 1065 roku i zawarte są w tzw. „falsyfikacie mogieleńskim”, w którym Czerwińsk nad Wisłą był uznany jako uposażenie benedyktów z Mogilna, którym król Bolesław Krzywousty zbudował kościół parafialny pod wezwaniem Św. Wojciecha. Inny dokument – bulla protekcyjna Hadriana VI z roku 1155 „Offici nostri nos” zawiera informację, że w w/w roku istniał w Czerwińsku nad Wisłą kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i klasztor kanoników regularnych.
Wiele praw i przywilejów otrzymuje Czerwińsk nad Wisłą w roku 1161 wzbudzając żywe zainteresowanie miejscowością wśród książąt i dostojników kościelnych.
Dzięki licznym darowiznom książąt i królów polskich Czerwińsk nad Wisłą staje się na Mazowszu najbardziej okazałym i najbogatszym ośrodkiem życia politycznego, kulturalnego, gospodarczego i religijnego. Dzięki idealnemu położeniu na skrzyżowaniu dróg wodnych i lądowych szybko się rozwija, będąc ośrodkiem handlu i rzemiosła. W tutejszym kościele pochowany został Konrad II Książę Mazowiecki przyjaciel czerwińskiego klasztoru.
W opactwie kanoników regularnie bywali książęta mazowieccy i królowie polscy. Tu odbywały się zjazdy, sądy a nawet sejmy pod gołym niebem.
W średniowieczu Czerwińsk nad Wisłą dzielił się na biskupi i klasztorny. Czerwińsk biskupi otrzymał prawa miejskie w 1373 roku, natomiast klasztorny w 1582 roku i taki podział funkcjonował do XVII wieku.
W 1410 roku, w czasie wyprawy przeciwko Krzyżakom, Władysław Jagiełło przeprawił swoje wojska przez tzw. „most łyżwowy” pod Czerwińskiem nad Wisłą, aby połączyć się z wojskami Witolda. W drodze powrotnej, po zwycięskiej bitwie, złożył w kościele w Czerwińsku nad Wisłą jako dziękczynne wotum misiurkę (hełm druciany). Jagiełło i Witold sejmowali jeszcze w Czerwińsku nad Wisłą w latach 1422 i 1430. z tego też okresu pochodzą przywileje czerwińskie i przywrócony Statut Wiślicki Kazimierza Wielkiego.
Król Kazimierz Jagiellończyk po bitwie z Krzyżakami podarował czerwińskiemu klasztorowi harmę Św. Barbary, którą Krzyżacy w 1242 roku zabrali Świętopełkowi.
Za odzyskane zdrowie Władysław IV złożył Matce Boskiej Czerwińskiej duże srebrne wotum, na którym przedstawiony jest modlący się król i napis: „Najjaśniejszy król polski bliski śmierci za ofiarowaniem się do tego obrazu zdrowie otrzymał. Wotum złożył”. Król Jan Kazimierz był także częstym gościem w Czerwińsku nad Wisłą. Ostatni raz po bitwie pod Beresteczkiem, zdobyte tam chorągwie zawiesił przy głównym ołtarzu kościoła. W drodze do Szwecji w roku 1593 przebywał w Czerwińsku nad Wisłą Zygmunt III Waza, wprowadzając jako opata kardynała Andrzeja Batorego – brata króla Stefana.
Najazd Szwedów w latach 1655 – 1660 nie oszczędził także Czerwińska nad Wisłą. Zniszczone i spustoszone miasto nigdy już nie wróciło do swej świetności. Po upadku Rzeczypospolitej rząd carski dokonał kasaty zakonu kanoników regularnych. Klasztor został ograbiony z cennych pamiątek. Między innymi wywieziona zostaje biblioteka licząca 3.000 tomów i hełm Władysława Jagiełły.
Po upadku powstania styczniowego w roku 1869, mocą ukazu carskiego, odebrane zostały Czerwińskowi prawa miejskie.
Wielki wpływ na rozwój Czerwińska miała Wisła. Stanowiła dawniej element obronny, a potem była podstawą egzystencji ludności, służąc jako droga transportowa i komunikacyjna a także będąc podstawa rozwoju rybołówstwa. Wielu mieszkańców utrzymywało się z wydobywania piasku i żwiru, wywożąc go łodziami do Warszawy. Regularne kursy statków pasażerskich dawały także możliwość zarobkowania miejscowej ludności. Istniała przystań pasażerska a później także przystań towarowa.
27 maja 1930 roku przypłynął statkiem wycieczkowym Prezydent Ignacy Mościcki, zwiedzając klasztor i kościół. W okresie międzywojennym Czerwińsk liczył około 1.600 mieszkańców. Rozwijał się handel, rzemiosło i usługi. Od 1923 roku klasztor i kościół zostały przekazane Zgromadzeniu Salezjańskiemu, które jest gospodarzem obiektów do dnia dzisiejszego.
W okresie międzywojennym i po okupacji Gmina Czerwińsk nad Wisłą należała do Powiatu Płońskiego w Województwie Warszawskim. Po reformie administracyjnej 1975 roku była jedną z gmin w Województwie Płockim. Obecnie Czerwińsk nad Wisłą jest gminą znajdująca się w Powiecie Płońskim w Województwie Mazowieckim.
Znajdujące się na terenie Gminy obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków oraz objęte ochrona konserwatorską:
Boguszyn Stary
szkoła, murowana, 1924.
Chociszewo
zespół kościoła parafialnego p.w. św. Leonarda, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 448, data wpisania: 17.03.1978:
kościół, drewniany, 1830-1835, przebudowany i remontowany 1878, remontowany 1895
dzwonnica, murowana, po 1855
zespół dworski:
dwór, obecnie szkoła, murowany, 3 ćwierć XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 240/1457 W, data wpisania: 22.05.1975
park krajobrazowy, 2 połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 23, data wpisania: 24.08.1976
cmentarz parafialny, połowa XIX wieku.
Czerwińsk nad Wisłą
układ urbanistyczny, koniec XVI-XIX w.
zespół opactwa kanoników regularnych, obecnie salezjanów, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 39/139 W, data wpisania: 09.06.1958
kościół p.w. Zwiastowania N.M.P., murowany, 2 ćwierć XII wieku, przebudowany 1 połowa XIII wieku, spalony 1328r., przebudowany XIV/XV i 1470-1502, przebudowa sklepień 1524-1538, restaurowany 1622-1634, budowniczy Feliks Rykaczewski, remontowany 1765, 1768, 1785 i 1852, gruntownie restaurowany 1903-1913, architekci Stefan Szyller, restaurowany 1975-1980
klasztor, murowany, 1328, rozbudowany 1398-1415 i 1470-1502, przebudowany 1524-1538 i 1634, restaurowany 1652-1665, 1769-1771 i 1774, zniszczony 1902, odbudowany 1908-1913, częściowo przebudowany 1928-1930, częściowa odbudowa skrzydła zachodniego 1959-1961, architekt Bruno Zborowski
dzwonnica, murowana, 1497, restaurowana 1907-1913
spichlerz, od 1921 plebania, murowany, koniec XIX wieku, remontowany 1979
budynek gospodarczy, obecnie magazyn, murowany, XVII/XVIII wiek, przebudowany po 1931 i 1976
ogrodzenie, murowane, 1470-1502, przebudowane XVI/XVII wiek, 1907-1916 i 1922
schody, murowane z kamienia, 1916
ogród, XVIII/XIX wiek
dzwonnica na cmentarzu grzebalnym, drewniana, 1839
Plac Batorego:
dom nr 1, drewniany, ok. połowy XIX wieku
dom nr 3, murowany, początek XX wieku
dom nr 6, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 9, murowany, 2 połowa XIX wieku
ul. Hallera:
dom nr 1, drewniany, początek XX wieku
ul. Klasztorna:
dom nr 7, murowany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 8, murowany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 9, drewniany, 4 ćwierć XIX wieku
dom nr 10, drewniany, 4 ćwierć XIX wieku
dom nr 11, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 11a, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 11b, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 12, drewniany, 4 ćwierć XIX wieku
dom nr 13, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 14, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 19, drewniany, początek XX wieku
ul. Kościuszki:
zagroda nr 1:
dom, drewniany, koniec XIX wieku
obora, drewniana, koniec XIX wieku
dom, drewniany, ok. 1920
dom nr 3, drewniany, ok. 1860
dom nr 4, drewniany, koniec XIX wieku
dom nr 7, drewniany, koniec XIX wieku
dom nr 9, drewniany, 1925
dom nr 16, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 17, drewniany, ok. 1920
dom nr 18, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 21, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 24, drewniany, ok. 1913
ul. Królowej Jadwigi:
dom nr 8, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 10, drewniany, 2 połowa XIX wieku
zagroda nr 14:
dom, drewniany, 2 połowa XIX wieku
obora ze stodołą, drewniana, 2 połowa XIX wieku
dom nr 17, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 19, drewniany, ok. 1900
dom nr 20, drewniany, 1903
dom nr 22, drewniany, ok. 1900
dom nr 24a, drewniany, ok. 1905
dom nr 24b, drewniany, ok. 1900
dom nr 24c, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 26, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 26a, drewniany, lata 20 XX wieku
dom nr 28, drewniany, ok. 1900
dom nr 29, drewniany, lata 20 XX wieku
dom nr 30, drewniany, lata 20 XX wieku
dom nr 35, drewniany, ok. 1930
dom nr 36, drewniany, ok. 1920
dom nr 37, drewniany, ok. 1920
dom nr 38/39, drewniany, ok. 1920
dom nr 40, drewniany, 1919
dom nr 46, drewniany, ok. 1930
dom nr 49, drewniany, ok. 1900
dom nr 53, drewniany, ok. 1920
dom nr 54, drewniany, ok. 1917
ul. Praga:
zagroda nr 10:
dom, drewniany, 1920
stodoła, drewniana, 1920
ul. Świętokrzyska:
dom nr 2, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 3, drewniany, lata 20 XX wieku
dom nr 8, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 10, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 11, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 17, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 19, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 20, drewniany, 2 połowa XIX wieku
młyn elektryczny, drewniany, 1947
stodoła w zagrodzie nr 15, ul. Polna, drewniana, 1924
cmentarz wyznania mojżeszowego, ul. Polna, ok. 1935
cmentarz wyznania mojżeszowego, ul. Królowej Jadwigi
cmentarz parafii rzymsko-katolickiej, ul. Cmentarna, 2 ćwierć XIX wieku
Gawarzec Górny
park dworski, 1 połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 25, data wpisania: 24.08.1976
Grodziec
zespół kościoła parafialnego p.w. św. Bartłomieja:
kościół, drewniany, 1854, remontowany 1889-1891, 1901 i 1964, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 449, data wpisania: 17.03.1978
dzwonnica, drewniana, ok. 1850
cmentarz przykościelny, 2 połowa XIX wieku
kaplica grobowa rodziny Dębskich, murowana, 4 ćwierć XIX wieku
plebania, murowana, 3 ćwierć XIX wieku
pozostałości zespołu dworskiego, 2 połowa XIX wieku
cmentarz parafialny, 1 połowa XIX wieku
Kuchary – Skotniki
zespół dworski:
dwór, murowany, 2 połowa XVIII wieku, rozbudowany XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 510, data wpisania, 10.06.1979
spichlerz, murowany, koniec XIX wieku
park, połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 22, data wpisania: 24.08.1976
Miączyn
zespół dworski, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 556, data wpisania: 30.06.1987
dwór, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
park, początek XX wieku
Nieborzyn
zespół dworski:
dwór, murowany, 2 połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 618, data wpisania: 13.11.1880
park krajobrazowy, 2 połowa XIX wieku
Przybojewo
pozostałości zespołu dworskiego:
gorzelnia, murowana, koniec XIX wieku
park, koniec XIX wieku
Radzikowo
kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela, drewniany, 1712-1739, restaurowany ok. 1754 r., 1779-1780 i 1964, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 63/271/60 W, data wpisania: 25.09.1960
Raszewo
cmentarz mariawicki, około 1920 r.
Sielec
pozostałości zespołu dworskiego:
oficyna, murowana, koniec XVIII wieku, przebudowana 1 połowa XX wieku
stajnia, murowana, 1916
park, połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 24, data wpisania: 24.08.1976
Stobiecin
wiatrak koźlak, drewniany, 2 połowa XIX wieku
Wólka Przybojewska
zespół pałacowy:
pałac, murowany, około 1925 r., wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 516, data wpisania: 24.07.1979
oficyna, murowana, połowa XIX wieku
stodoła, murowana, początek XX wieku
spichlerz, murowany, początek XX wieku
park krajobrazowy, początek XX wieku, projekt Leon Józef Danielewicz, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 8, data wpisania: 24.08.1976
Stanowiska archeologiczne w ewidencji konserwatorskiej i rejestrze zabytków
Osadnictwo na terenie Gminy Czerwińsk nad Wisłą sięga epoki kamienia, a jego rozwój następuje w epoce żelaza i trwa nieprzerwanie do czasów nowożytnych. Bez wątpienia najstarszą metrykę ma Czerwińsk nad Wisłą. Niewiele później zasiedlono okolice Zdziarki i Wychodźca, a także Starego Boguszyna, Nowego Przybojewa, Komsina i Chociszewa. Jedno ze stanowisk w gminie zostało wpisane do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego – jest to grodzisko wczesnośredniowieczne (datowane na okres od IX do XI w.) w miejscowości Stare Radzikowo.
Gmina Czerwińsk nad Wisłą jest całkowicie rozpoznana archeologicznie metodą badań powierzchniowych w ramach programu „Archeologiczne Zdjęcie Polski”. Nie oznacza to jednak kompletnie zamkniętego spisu stanowisk archeologicznych znajdujących się w ewidencji konserwatorskiej, bowiem wiele stanowisk tzw. archiwalnych (znanych z przeprowadzonych badań i literatury) nie ma ustalonej w terenie lokalizacji. Może to spowodować ich ujawnienie dopiero w toku badań weryfikacyjno-sondażowych, lub w trakcie prac ziemnych przy realizacji różnych inwestycji.
Grodzisko w Radzikowie to jedyne stanowisko archeologiczne, poza Czerwińskiem nad Wisłą, na którym przeprowadzano systematyczne badania wykopaliskowe. Archeologiczne badania ratownicze i nadzory prowadzone na terenie Czerwińska nad Wisłą dotyczyły prac dziennych związanych z remontami i innymi pracami ziemnymi. Badania wykopaliskowe prowadzono na terenie zespołu klasztornego oraz przy dawnej synagodze. Interesujące wyniki przyniosły nadzory archeologiczne prowadzone nad pracami ziemnymi przy budowie sieci wodociągowej – ul. Królowej Jadwigi, Stary Rynek i Klasztorna. Niestety były to dotychczas jedyne prace archeologiczne w szerszym zakresie na terenie gminy.
Wiele praw i przywilejów otrzymuje Czerwińsk nad Wisłą w roku 1161 wzbudzając żywe zainteresowanie miejscowością wśród książąt i dostojników kościelnych.
Dzięki licznym darowiznom książąt i królów polskich Czerwińsk nad Wisłą staje się na Mazowszu najbardziej okazałym i najbogatszym ośrodkiem życia politycznego, kulturalnego, gospodarczego i religijnego. Dzięki idealnemu położeniu na skrzyżowaniu dróg wodnych i lądowych szybko się rozwija, będąc ośrodkiem handlu i rzemiosła. W tutejszym kościele pochowany został Konrad II Książę Mazowiecki przyjaciel czerwińskiego klasztoru.
W opactwie kanoników regularnie bywali książęta mazowieccy i królowie polscy. Tu odbywały się zjazdy, sądy a nawet sejmy pod gołym niebem.
W średniowieczu Czerwińsk nad Wisłą dzielił się na biskupi i klasztorny. Czerwińsk biskupi otrzymał prawa miejskie w 1373 roku, natomiast klasztorny w 1582 roku i taki podział funkcjonował do XVII wieku.
W 1410 roku, w czasie wyprawy przeciwko Krzyżakom, Władysław Jagiełło przeprawił swoje wojska przez tzw. „most łyżwowy” pod Czerwińskiem nad Wisłą, aby połączyć się z wojskami Witolda. W drodze powrotnej, po zwycięskiej bitwie, złożył w kościele w Czerwińsku nad Wisłą jako dziękczynne wotum misiurkę (hełm druciany). Jagiełło i Witold sejmowali jeszcze w Czerwińsku nad Wisłą w latach 1422 i 1430. z tego też okresu pochodzą przywileje czerwińskie i przywrócony Statut Wiślicki Kazimierza Wielkiego.
Król Kazimierz Jagiellończyk po bitwie z Krzyżakami podarował czerwińskiemu klasztorowi harmę Św. Barbary, którą Krzyżacy w 1242 roku zabrali Świętopełkowi.
Za odzyskane zdrowie Władysław IV złożył Matce Boskiej Czerwińskiej duże srebrne wotum, na którym przedstawiony jest modlący się król i napis: „Najjaśniejszy król polski bliski śmierci za ofiarowaniem się do tego obrazu zdrowie otrzymał. Wotum złożył”. Król Jan Kazimierz był także częstym gościem w Czerwińsku nad Wisłą. Ostatni raz po bitwie pod Beresteczkiem, zdobyte tam chorągwie zawiesił przy głównym ołtarzu kościoła. W drodze do Szwecji w roku 1593 przebywał w Czerwińsku nad Wisłą Zygmunt III Waza, wprowadzając jako opata kardynała Andrzeja Batorego – brata króla Stefana.
Najazd Szwedów w latach 1655 – 1660 nie oszczędził także Czerwińska nad Wisłą. Zniszczone i spustoszone miasto nigdy już nie wróciło do swej świetności. Po upadku Rzeczypospolitej rząd carski dokonał kasaty zakonu kanoników regularnych. Klasztor został ograbiony z cennych pamiątek. Między innymi wywieziona zostaje biblioteka licząca 3.000 tomów i hełm Władysława Jagiełły.
Po upadku powstania styczniowego w roku 1869, mocą ukazu carskiego, odebrane zostały Czerwińskowi prawa miejskie.
Wielki wpływ na rozwój Czerwińska miała Wisła. Stanowiła dawniej element obronny, a potem była podstawą egzystencji ludności, służąc jako droga transportowa i komunikacyjna a także będąc podstawa rozwoju rybołówstwa. Wielu mieszkańców utrzymywało się z wydobywania piasku i żwiru, wywożąc go łodziami do Warszawy. Regularne kursy statków pasażerskich dawały także możliwość zarobkowania miejscowej ludności. Istniała przystań pasażerska a później także przystań towarowa.
27 maja 1930 roku przypłynął statkiem wycieczkowym Prezydent Ignacy Mościcki, zwiedzając klasztor i kościół. W okresie międzywojennym Czerwińsk liczył około 1.600 mieszkańców. Rozwijał się handel, rzemiosło i usługi. Od 1923 roku klasztor i kościół zostały przekazane Zgromadzeniu Salezjańskiemu, które jest gospodarzem obiektów do dnia dzisiejszego.
W okresie międzywojennym i po okupacji Gmina Czerwińsk nad Wisłą należała do Powiatu Płońskiego w Województwie Warszawskim. Po reformie administracyjnej 1975 roku była jedną z gmin w Województwie Płockim. Obecnie Czerwińsk nad Wisłą jest gminą znajdująca się w Powiecie Płońskim w Województwie Mazowieckim.
Znajdujące się na terenie Gminy obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków oraz objęte ochrona konserwatorską:
Boguszyn Stary
szkoła, murowana, 1924.
Chociszewo
zespół kościoła parafialnego p.w. św. Leonarda, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 448, data wpisania: 17.03.1978:
kościół, drewniany, 1830-1835, przebudowany i remontowany 1878, remontowany 1895
dzwonnica, murowana, po 1855
zespół dworski:
dwór, obecnie szkoła, murowany, 3 ćwierć XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 240/1457 W, data wpisania: 22.05.1975
park krajobrazowy, 2 połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 23, data wpisania: 24.08.1976
cmentarz parafialny, połowa XIX wieku.
Czerwińsk nad Wisłą
układ urbanistyczny, koniec XVI-XIX w.
zespół opactwa kanoników regularnych, obecnie salezjanów, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 39/139 W, data wpisania: 09.06.1958
kościół p.w. Zwiastowania N.M.P., murowany, 2 ćwierć XII wieku, przebudowany 1 połowa XIII wieku, spalony 1328r., przebudowany XIV/XV i 1470-1502, przebudowa sklepień 1524-1538, restaurowany 1622-1634, budowniczy Feliks Rykaczewski, remontowany 1765, 1768, 1785 i 1852, gruntownie restaurowany 1903-1913, architekci Stefan Szyller, restaurowany 1975-1980
klasztor, murowany, 1328, rozbudowany 1398-1415 i 1470-1502, przebudowany 1524-1538 i 1634, restaurowany 1652-1665, 1769-1771 i 1774, zniszczony 1902, odbudowany 1908-1913, częściowo przebudowany 1928-1930, częściowa odbudowa skrzydła zachodniego 1959-1961, architekt Bruno Zborowski
dzwonnica, murowana, 1497, restaurowana 1907-1913
spichlerz, od 1921 plebania, murowany, koniec XIX wieku, remontowany 1979
budynek gospodarczy, obecnie magazyn, murowany, XVII/XVIII wiek, przebudowany po 1931 i 1976
ogrodzenie, murowane, 1470-1502, przebudowane XVI/XVII wiek, 1907-1916 i 1922
schody, murowane z kamienia, 1916
ogród, XVIII/XIX wiek
dzwonnica na cmentarzu grzebalnym, drewniana, 1839
Plac Batorego:
dom nr 1, drewniany, ok. połowy XIX wieku
dom nr 3, murowany, początek XX wieku
dom nr 6, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 9, murowany, 2 połowa XIX wieku
ul. Hallera:
dom nr 1, drewniany, początek XX wieku
ul. Klasztorna:
dom nr 7, murowany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 8, murowany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 9, drewniany, 4 ćwierć XIX wieku
dom nr 10, drewniany, 4 ćwierć XIX wieku
dom nr 11, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 11a, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 11b, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 12, drewniany, 4 ćwierć XIX wieku
dom nr 13, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 14, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 19, drewniany, początek XX wieku
ul. Kościuszki:
zagroda nr 1:
dom, drewniany, koniec XIX wieku
obora, drewniana, koniec XIX wieku
dom, drewniany, ok. 1920
dom nr 3, drewniany, ok. 1860
dom nr 4, drewniany, koniec XIX wieku
dom nr 7, drewniany, koniec XIX wieku
dom nr 9, drewniany, 1925
dom nr 16, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 17, drewniany, ok. 1920
dom nr 18, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 21, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 24, drewniany, ok. 1913
ul. Królowej Jadwigi:
dom nr 8, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 10, drewniany, 2 połowa XIX wieku
zagroda nr 14:
dom, drewniany, 2 połowa XIX wieku
obora ze stodołą, drewniana, 2 połowa XIX wieku
dom nr 17, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 19, drewniany, ok. 1900
dom nr 20, drewniany, 1903
dom nr 22, drewniany, ok. 1900
dom nr 24a, drewniany, ok. 1905
dom nr 24b, drewniany, ok. 1900
dom nr 24c, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
dom nr 26, drewniany, lata 30 XX wieku
dom nr 26a, drewniany, lata 20 XX wieku
dom nr 28, drewniany, ok. 1900
dom nr 29, drewniany, lata 20 XX wieku
dom nr 30, drewniany, lata 20 XX wieku
dom nr 35, drewniany, ok. 1930
dom nr 36, drewniany, ok. 1920
dom nr 37, drewniany, ok. 1920
dom nr 38/39, drewniany, ok. 1920
dom nr 40, drewniany, 1919
dom nr 46, drewniany, ok. 1930
dom nr 49, drewniany, ok. 1900
dom nr 53, drewniany, ok. 1920
dom nr 54, drewniany, ok. 1917
ul. Praga:
zagroda nr 10:
dom, drewniany, 1920
stodoła, drewniana, 1920
ul. Świętokrzyska:
dom nr 2, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 3, drewniany, lata 20 XX wieku
dom nr 8, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 10, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 11, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 17, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 19, drewniany, 2 połowa XIX wieku
dom nr 20, drewniany, 2 połowa XIX wieku
młyn elektryczny, drewniany, 1947
stodoła w zagrodzie nr 15, ul. Polna, drewniana, 1924
cmentarz wyznania mojżeszowego, ul. Polna, ok. 1935
cmentarz wyznania mojżeszowego, ul. Królowej Jadwigi
cmentarz parafii rzymsko-katolickiej, ul. Cmentarna, 2 ćwierć XIX wieku
Gawarzec Górny
park dworski, 1 połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 25, data wpisania: 24.08.1976
Grodziec
zespół kościoła parafialnego p.w. św. Bartłomieja:
kościół, drewniany, 1854, remontowany 1889-1891, 1901 i 1964, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 449, data wpisania: 17.03.1978
dzwonnica, drewniana, ok. 1850
cmentarz przykościelny, 2 połowa XIX wieku
kaplica grobowa rodziny Dębskich, murowana, 4 ćwierć XIX wieku
plebania, murowana, 3 ćwierć XIX wieku
pozostałości zespołu dworskiego, 2 połowa XIX wieku
cmentarz parafialny, 1 połowa XIX wieku
Kuchary – Skotniki
zespół dworski:
dwór, murowany, 2 połowa XVIII wieku, rozbudowany XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 510, data wpisania, 10.06.1979
spichlerz, murowany, koniec XIX wieku
park, połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 22, data wpisania: 24.08.1976
Miączyn
zespół dworski, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 556, data wpisania: 30.06.1987
dwór, drewniany, 3 ćwierć XIX wieku
park, początek XX wieku
Nieborzyn
zespół dworski:
dwór, murowany, 2 połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 618, data wpisania: 13.11.1880
park krajobrazowy, 2 połowa XIX wieku
Przybojewo
pozostałości zespołu dworskiego:
gorzelnia, murowana, koniec XIX wieku
park, koniec XIX wieku
Radzikowo
kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela, drewniany, 1712-1739, restaurowany ok. 1754 r., 1779-1780 i 1964, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 63/271/60 W, data wpisania: 25.09.1960
Raszewo
cmentarz mariawicki, około 1920 r.
Sielec
pozostałości zespołu dworskiego:
oficyna, murowana, koniec XVIII wieku, przebudowana 1 połowa XX wieku
stajnia, murowana, 1916
park, połowa XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 24, data wpisania: 24.08.1976
Stobiecin
wiatrak koźlak, drewniany, 2 połowa XIX wieku
Wólka Przybojewska
zespół pałacowy:
pałac, murowany, około 1925 r., wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 516, data wpisania: 24.07.1979
oficyna, murowana, połowa XIX wieku
stodoła, murowana, początek XX wieku
spichlerz, murowany, początek XX wieku
park krajobrazowy, początek XX wieku, projekt Leon Józef Danielewicz, wpisany do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego pod nr 8, data wpisania: 24.08.1976
Stanowiska archeologiczne w ewidencji konserwatorskiej i rejestrze zabytków
Osadnictwo na terenie Gminy Czerwińsk nad Wisłą sięga epoki kamienia, a jego rozwój następuje w epoce żelaza i trwa nieprzerwanie do czasów nowożytnych. Bez wątpienia najstarszą metrykę ma Czerwińsk nad Wisłą. Niewiele później zasiedlono okolice Zdziarki i Wychodźca, a także Starego Boguszyna, Nowego Przybojewa, Komsina i Chociszewa. Jedno ze stanowisk w gminie zostało wpisane do rejestru zabytków dawnego woj. płockiego – jest to grodzisko wczesnośredniowieczne (datowane na okres od IX do XI w.) w miejscowości Stare Radzikowo.
Gmina Czerwińsk nad Wisłą jest całkowicie rozpoznana archeologicznie metodą badań powierzchniowych w ramach programu „Archeologiczne Zdjęcie Polski”. Nie oznacza to jednak kompletnie zamkniętego spisu stanowisk archeologicznych znajdujących się w ewidencji konserwatorskiej, bowiem wiele stanowisk tzw. archiwalnych (znanych z przeprowadzonych badań i literatury) nie ma ustalonej w terenie lokalizacji. Może to spowodować ich ujawnienie dopiero w toku badań weryfikacyjno-sondażowych, lub w trakcie prac ziemnych przy realizacji różnych inwestycji.
Grodzisko w Radzikowie to jedyne stanowisko archeologiczne, poza Czerwińskiem nad Wisłą, na którym przeprowadzano systematyczne badania wykopaliskowe. Archeologiczne badania ratownicze i nadzory prowadzone na terenie Czerwińska nad Wisłą dotyczyły prac dziennych związanych z remontami i innymi pracami ziemnymi. Badania wykopaliskowe prowadzono na terenie zespołu klasztornego oraz przy dawnej synagodze. Interesujące wyniki przyniosły nadzory archeologiczne prowadzone nad pracami ziemnymi przy budowie sieci wodociągowej – ul. Królowej Jadwigi, Stary Rynek i Klasztorna. Niestety były to dotychczas jedyne prace archeologiczne w szerszym zakresie na terenie gminy.
Menu główne
Prezentacja gminy
Rada Miejska
Urząd Miasta i Gminy
Oferta inwestycyjna
Strategiczne Programy
Komunikacja
Oświata
Kultura i sport
Galerie foto
Projekty Unijne
Organizacje porzarządowe